Co to jest ploter?

Ploter (ang. plotter) został pierwotnie zaprojektowany i opracowany jako urządzenie wyłącznie kreślące, wyposażone w pióro, za pomocą którego przenoszono na papier grafiki wektorowe. Współczesne plotery to zaawansowane technologicznie urządzenia, które nie tylko kreślą i drukują, ale mogą również: wycinać i docinać, a także frezować i grawerować. Urządzenia mogą pełnić wyłącznie jedną funkcję lub być wyposażone w elementy pozwalające na zmianę funkcjonalności, np. ploter drukująco tnący.

Z jakich elementów zbudowany jest ploter?

Plotery to urządzenia o różnych gabarytach, w zależności od ich przeznaczenia i rodzaju (większe są plotery stołowe, służące do obróbki na płasko, a mniejsze plotery rolowe, na których opracowuje się materiały elastyczne, w rolkach / belach). Wszystkie plotery są wyposażone w zaawansowany układ sterujący, zespół mocowania i przesuwu materiału oraz podzespoły dedykowane konkretnym zadaniom, np. głowicę natryskującą (w ploterach drukujących UV), głowicę z ostrzem / ostrzami (w ploterach tnących) czy głowicę z laserem (w ploterach laserowych). W stołowych ploterach drukujących UV nie występuje przesuw materiału, w tych maszynach to głowice drukująca przemieszcza się nad nieruchomym podłożem.

Jak działa ploter?

Zadania w ramach realizacji poszczególnych zleceń są programowane przez specjalistę, a proces ich realizacji sterowany komputerowo. W większości przypadków, po odpowiednim zaprogramowaniu urządzenia, ploter automatycznie wykonuje kolejne polecenia, bez konieczności ingerencji człowieka w proces drukowania, cięcia czy frezowania. Pozwala to wyeliminować lub maksymalnie ograniczyć ryzyko popełnienia błędu podczas realizacji zlecenia. Finalnie to jak działa ploter, zależy też od rodzaju danego urządzenia, jednak podstawy pozostają te same.

Rodzaje ploterów ze względu na mocowanie materiału

Ze względu na sposób mocowania i przesuwu materiału w urządzeniu, plotery dzieli się na: rolowe i stołowe. Rodzaje ploterów:

• plotery rolowe / bębnowe – służą do obróbki (głównie zadrukowywania i wycinania / docinania) materiałów płaskich, miękkich i elastycznych, które są nawinięte na rolki / bele, na ploterach rolowych obrabia się przede wszystkim papier i różnego rodzaju folie;
• plotery stołowe / płaskie – służą  do obróbki materiałów sztywnych i twardych, od płyt dibond, przez plexi, drewno i sklejkę, po szkło; na ploterach stołowy obrabiany materiał jest kładziony w odpowiedniej pozycji na płaskiej powierzchni / stole.

Rodzaje ploterów ze względu na zastosowanie urządzenia

Podział ploterów ze względu na rodzaj funkcji / zadań, które można realizować za ich pomocą, jest zdecydowanie obszerniejszy i wymaga szczegółowszego opisu.

Najogólniej można podzielić plotery na urządzenia:

Plotery drukujące

Ploter drukujący przeznaczony jest do przenoszenia dowolnych grafik i zdjęć, mniej lub bardziej skomplikowanych, czarno-białych lub kolorowych, z wykorzystaniem różnych technik. Nośniki, na jakich można drukować, są uzależnione od rodzaju plotera drukującego i jego możliwości.

Wśród ploterów drukujących wyróżniamy:

• plotery atramentowe (nazywane również drukarkami wielkoformatowymi) – urządzenia wyposażone w głowicę z tuszem / atramentem i wykorzystywane przede wszystkim w poligrafii (m.in. do druku materiałów reklamowych i marketingowych), ale również w pracach geodezyjnych i inżynierskich (m.in. do druku map czy projektów);
• plotery solwentowe i eko-solventowe – nadruk wykonywany jest za pomocą specjalnej farby (solwentowej lub eko-solventowej), która silnie wnika w podłoże i trwale się z nim wiąże; wydruki realizowane za pomocą tych ploterów charakteryzują się bardzo wysoką odpornością na uszkodzenia mechaniczne oraz zmienne warunki atmosferyczne (w tym: promieniowanie UV, opady i skrajne temperatury); na ploterach solwentowych i eko-solventowych wykonuje się m.in. wydruki na różnego rodzaju foliach PCV, które następnie są stosowane na zewnątrz – na bilbordach i tablicach reklamowych, jako banery reklamowe lub naklejki na samochody;
• plotery UV – najnowocześniejsze urządzenia w tej kategorii, nadruk UV wykonywany jest w temperaturze pokojowej (bez konieczności podgrzewania podłoża), poprzez precyzyjny natrysk atramentu, co pozwala uzyskać niemal fotograficzną jakość wydruku; nadruk może być wykonywany od krawędzi do krawędzi, z możliwością druku trzech warstw jednocześnie (kolor + biały + kolor)

Za pomocą rolowych ploterów drukujących wykonuje się grafiki wektorowe i rastrowe, na dowolnych, płaskich powierzchniach materiałów o grubości max ok 1mm . Głowice z tuszem / atramentem / systemem natryskującym przesuwają się wzdłuż osi bębna / rolki, a ruch w osi prostopadłej do niej uzyskuje się poprzez przesuw zadrukowywanego materiału.
Za pomocą stołowych ploterów drukujących wykonuje się grafiki wektorowe i rastrowe na dowolnych, płaskich powierzchniach materiałów o grubości max ok 50mm. Głowice z tuszem / atramentem przemieszczają się na moście nad nieruchomo położonym materiałem. Pole zadruku ograniczone jest polem stołu, nad którym operuje głowica i dochodzi do rozmiarów 2m x 3m.

Urządzenia z tej kategorii to zarówno plotery bębnowe / rolowe (czyli współpracujące z materiałami w postaci arkuszy lub dowolnej długości wstęg, nawiniętych na rolkę), jak i plotery stołowe (na których zadrukowuje się materiały twarde, np. plexi). W ploterach rolowych szerokość podłoża poddawanego obróbce może wynosić od kilkudziesięciu do nawet kilkuset centymetrów, a jego długość może sięgać nawet kilkudziesięciu metrów. Wybrane modele ploterów drukujących, dzięki dodatkowej głowicy tnącej, mogą funkcjonować jako plotery drukująco tnące.

Plotery tnące

Plotery tnące to urządzenia przeznaczone do nacinania i wycinania dowolnych kształtów, przede wszystkim w miękkich materiałach. Głowice ploterów wyposażone są w noże cnc (stąd inna nazwa urządzenia: ploter cnc), które przesuwają się nad opracowywaną powierzchnią oraz technologię optycznego rozpoznawania paserów / markerów umieszczanych na wydrukach, a także system korekty deformacji. Praca urządzeń jest w pełni automatyczna, a odpowiednie zaprogramowanie plotera umożliwia wycinanie nawet najbardziej skomplikowanych kształtów / konturów. Wybrane plotery tnące rolowe mogą być dodatkowo wyposażone w osobny nóż do automatycznego odcinania arkuszy z rolki. Plotery tnące wykorzystuje się m.in. w produkcji materiałów reklamowych i marketingowych oraz w poligrafii, a także w branży odzieżowej i obuwniczej (do wycinania elementów z tkaniny, skóry, skóry ekologicznej). Więcej o ploterach tnących przeczytasz w naszym artykule: Rodzaje ploterów tnących – jak działają?

Plotery laserowe

Plotery laserowe to nowoczesne urządzenia stołowe, wykorzystujące technologię laserową, umożliwiającą precyzyjne i bezdotykowe grawerowanie i wycinanie nawet najbardziej skomplikowanych kształtów i wzorów. Obróbce laserowej można poddawać różne rodzaje materiałów, zarówno miękkie jak i elastyczne (np. korek, karton, skóra, tkanina), a także te o różnym stopniu twardości i sztywności (m.in. pleksi, hips, sklejkę). Cięcie laserowe plexi pozwala na uzyskanie eleganckich i błyszczących krawędzi w miejscu poddanym obróbce.

Plotery wielofunkcyjne: frezowanie, cięcie, bigowanie, oscylacja

Plotery wielofunkcyjne mogą wykonywać zadania z zakresu: frezowania cięcia, bigowania i oscylacji. Urządzenie wyposażone jest w system kilku głowic w jednej obudowie, najczęściej: wrzeciona frezarskiego (z wymiennymi frezami) oraz aktywnego noża stycznego (z wymiennymi ostrzami, do obróbki giętkich i półsztywnych materiałów) i pneumatycznego noża oscylacyjnego (z wymiennymi ostrzami, do obróbki elastycznych materiałów takich jak guma, pianka czy tektura).

Podsumowanie

Plotery to szeroka gama nowoczesnych urządzeń służących do obróbki różnego rodzaju materiałów. W parkach maszyn firm zajmujących się tworzeniem materiałów POS, poligrafią czy działających w branży odzieżowej, obuwniczej czy reklamowej, wykorzystywane są m.in. plotery laserowe (do cięcia, nacinania i grawerowania), plotery tnące, plotery drukujące (m.in. plotery eco-solventowe i najnowocześniejsze plotery UV) oraz plotery wielofunkcyjne (hybrydowe frezarki wyposażone w różne głowice, np. z wrzecionem frezarskim, nożem stycznym i nożem oscylacyjnym). Biorąc pod uwagę sposób chwytania /kładzenia i przesuwania materiału – plotery dzieli się na rolowe (opracowują miękkie materiały nawinięte na rolki / belki) oraz stołowe (opracowują materiały w pozycji poziomej).